Joost Galema
Gepubliceerd in de NRC op 16 juni 2023
Mattias Spee krijgt vier van de vijf sterren voor zijn nieuwe album: Eclipse Vol. 2: Hans Henkemans.
In zijn cd-serie Eclipse tuurt pianist Mattias Spee verder het muzikale heelal in, op zoek naar componisten die een ‘verduisterd’ leven leiden in de schaduw van de grote meesters. Op zijn eerste album vroeg hij aandacht voor een tijdgenoot van Beethoven: Joseph Wölfl. Inderdaad muziek die de vraag oproept waarom zij vergeten is. Ook zijn tweede Eclipse-album – over de Nederlandse pianist en componist Hans Henkemans (1913-1995) roept de vraag op of die vergetelheid niet vaak een kwestie van pech en toeval is.
Henkemans was een bekende naam na de oorlog, maar uitte kritiek op het groeiende intellectualisme in de muziek, die in zijn ogen de kunst van emoties en verhalen was. Die nieuwe generatie componisten, onder wie Reinbert de Leeuw, Louis Andriessen en Peter Schat, verklaarden hem de spreekwoordelijke oorlog. Programmeurs gingen in dat sentiment mee. Toen Henkemans door een zwakke gezondheid bovendien moest stoppen als concertpianist, verdween hij uit beeld.
Pianist en dirigent Ed Spanjaard beheerde Henkemans’ nalatenschap en wees Spee op veel onuitgevoerde werken. Fantasierijke muziek van soms schilderachtig karakter, bevolkt door grillige personages die over de notenbalken sluipen.
Mysterieus maar speels klinkt de ‘Sonatina’ en duister de ‘Sonate’. Fascinerend is de dialoog tussen vleugel en orkest in het Opus 1 van Henkemans, het Concert voor piano en strijkers, geschreven aan het eind van zijn tienerjaren. Spee ontpopt zich tot een Edgar Allan Poe-achtige verteller, met veel gevoel voor emotionele onderstromen. Boeiend is ook hoe de pianist – over het graf heen – zelf het muzikale gesprek met Henkemans zoekt in vier eigen ‘intermezzi’.